Ensar moskee van Ginderbuiten
Een brief overhandigen
“Of we even langs mochten komen met gelukwensen ter gelegenheid van het einde van de Ramadan (het zogenaamde Suikerfeest, dit jaar op 2 en 3 mei)”, vroeg ik aan de telefoon. “We willen jullie een brief overhandigen, ondertekend door een Waalse en een Vlaamse bisschop, alsook door de synodevoorzitter van de Verenigde Protestantse kerk in België.” Een traditie die al jaren bestaat en waarbij we elk jaar worden uitgenodigd een bezoek te brengen aan de moslimgemeenschappen in onze regio.
Iftar
Aan de andere kant van de lijn spreekt Zekeriya Kuru, de imam van de Ensar moskee in Ginderbuiten. Hij moest er duidelijk niet over nadenken. “Natuurlijk zijn jullie welkom!” Die donderdagmiddag hadden ze eerst het middaggebed en daarna waren we met twee mensen uit de diaconiegroep welkom voor een ontmoeting. Als eerste aangekomen, stelde ik voor nog even op Mark te wachten. Een vriendelijke man leidde me ondertussen rond op de benedenverdieping en liet me de vergaderzaal, de reinigingsruimte en de ontmoetingsplek zien. De avond ervoor waren daar 200 leden van de gemeenschap gekomen om Iftar te vieren, de dagelijks maaltijd tijdens de ramadan na zonsondergang, mannen en vrouwen apart in een zaal.
800 bladzijden uit het hoofd
Ondertussen kwamen één voor één mannen binnen die zich er duidelijk thuis voelden. Het duurde even voor ik doorhad dat ik me van tijdstip had vergist en een uur te vroeg was gekomen. Geen probleem. Als ik m’n schoenen uitdeed en via het tapijt naar boven ging, kon ik het gebed bijwonen. “De mannen komen naar de moskee, de vrouwen mogen thuis bidden” werd me toegelicht. Het deel van de zaal voor de vrouwen bleef leeg en ik koos er voor in dat gedeelte te blijven, vanwaar ik de imam en de biddende mannen goed kon zien en horen. Van de vrij jonge imam wist ik intussen al dat hij van Turkse afkomst was, eerst in Duitsland imam was geweest en sinds kort een tijdje in Gent en nu in Mol was aangesteld. Van opleiding was hij milieu-ingenieur, maar dat beroep oefent hij nu niet uit. Als imam kan hij de ganse Koran uit het hoofd in het Arabisch zingen. Ik schatte juist: zo’n 800 bladzijden. Ik zag het mezelf nog niet doen: één van de evangelies misschien nog wel, maar de belangrijkste stukken van de Bijbel!?
Dat leer je van kindsbeen aan, verklaarde hij. En mooi en zuiver dat hij zong! Ik wist mij bevoorrecht dat ik van dit gebed getuige mocht zijn. Gelukkig werd van mij niet verwacht dat ik ook de bewegingen zou meedoen. Minstens tien keer vlot van rechtstaan over knielen naar neerbuigen op de grond en zo weer rechtop met kracht vanuit de tenen.
Naar Mekka gericht
Voor het gebed zijn allen naar Mekka gericht, duidelijk aangegeven door een met mozaïek bekleedde nis. Voor een stukje uit de Koran draaide de imam zich naar de biddende mannen toe. Na het gebed mocht ik de felicitatiebrief overhandigen en vonden Zekeriya en Yasin het duidelijk fijn om op mijn vragen te antwoorden. Waarover het stukje uit de Koran handelde? Wel, dat geloven van je vraagt dat je ook goede werken doet in de samenleving, dat je zorg draagt voor je medemens, ongeacht de overtuiging die die heeft. Als leden van de diaconiegroep konden we die gedachte natuurlijk volmondig beamen. We waren het er samen over eens dat mensen van een gelovige mogen verwachten dat ze liefde, vrede en respect hebben voor de natuur bevorderen. We vonden het tegelijk heel erg dat er maar al te vaak tegengetuigenissen zijn: oorlog, terrorisme, misbruik, bedrog. En hoe jammer het is dat daardoor mensen religie de rug toekeren, terwijl religie zoveel goeds kan brengen in ons leven. Iemand die als moslim bijvoorbeeld vijf keer per dag bidt, kan zich moeilijk tussendoor inlaten met slechte of criminele zaken. We wisselden uit over ons bezig zijn in de kerk en in de samenleving. Voor Yasin was de katholieke kerk niet vreemd, aangezien hij school gelopen had in het collega van Mol, alsook een uitvaartdienst van een collega in de kerk had meegemaakt.
Ontvangen in plaats van grijpen
Het viel ons op hoe gastvrij en open we werden ontvangen. Intussen had Mark ons vervoegd in de ontmoetingsruimte. We leerden veel over de beleving van de ramadan, hoe goed het doet om te vasten. Niet alleen is dat zuiverend voor het lichaam en dus gezond, ook psychisch kom je jezelf tegen. Als je buiten werkt in de bouw bv en je hebt niets gegeten, doe je dat veel meer vanuit een ingetogenheid. Je gaat ook beseffen dat alles wat we dagelijks tot ons nemen, lang niet iets vanzelfsprekends is; je gaat je als vanzelf inleven in de situatie van zoveel mensen in de wereld die honger en dorst lijden. Het dringt tot je door dat alles wat we tot onzer beschikking hebben, moet worden gedeeld met alle bewoners van de aarde, dat we daarvan mogen gebruiken naar onze behoefte, maar ook genoeg over laten voor anderen. Geen grijpende houding, maar een ontvangende. Het zijn dezelfde aandachtspunten als in onze veertigdagentijd, en toch was het verfrissend en inspirerend om hun beleving van vasten te beluisteren, terwijl het concrete vasten bij ons, Katholieken, erg verwaterd is. De middag vloog voorbij en we maakten voornemens om de contacten te onderhouden. We dromen er immers van om in oktober een samenkomst te organiseren met verschillende geloofsgemeenschappen uit Mol en Balen.
At-Taqwa moskee in Mol
Aan de Iftar-tafel
Een kort telefoontje aan voorzitter Mohamed Fardi van de Moskee aan de Bergstraat in Mol bracht ons die donderdagavond aan de Iftar-tafel, waaraan zo’n 20 mannen verzameld waren. ‘Jullie zijn heel welkom vanaf negen uur en jullie blijven eten!’, zo had de korte en krachtige uitnodiging geklonken. Aan de deur gaf een jonge vrouw net voor ons nog een doos af met een klaargemaakt gerecht, terwijl ik binnen meteen vaststelde dat ik de enige vrouw zou zijn. Maar de moslimbroeders wisten Mark en mij direct op ons gemak te stellen. Heerlijk vruchtensap, lekkere soep, een bord verse groentjes en een feestelijk bord met gebraden kip, omgeven met een voedzame saus, … alles werd ons haast onmerkbaar door mensen aangebracht. Onze tafelgenoten kenden de handigheid om met een stuk brood vlees en saus uit de schaal te vissen, maar voor ons legden ze onopvallend met een lepel stukjes vlees en groente op ons bord. Hoe attent, zich zo fijn inlevend in onze gewoontes!
Overtuigd door de islam
De maaltijd werd op een welbepaald tijdstip onderbroken voor een kort gebed, in de gebedszaal ernaast. Heel vriendschappelijk en alsof het een evidentie was, werden we uitgenodigd bij het gebed aanwezig te zijn. Een jonge man zei me in alle eenvoud dat het mooi zou zijn indien ik voor het gebed mijn haren zou willen bedekken. De imam die voorging, kwam daarvoor – speciaal omdat het ramadan is – elke avond uit Antwerpen, waar hij godsdienstleraar is. Hij had deze moskee leren kennen toen hij er met zijn leerlingen op studiebezoek was gekomen. Aan tafel zat hij tegenover ons, terwijl op de kop van de tafel een jongeman uit Irak was komen zitten, zichtbaar geboeid door ons bezoek. Het was het derde jaar dat hij mee deed met de ramadan. Drie jaar geleden had hij na een hele zoektocht voor de islam gekozen. Eerst had hij wat de new age spiritualiteit gevolgd, daarna het Jodendom, het christendom en de islam bestudeerd. De islam had hem het meest overtuigd. Hij was vooral gefascineerd geraakt daar sommige stukken in de Koran, die bepaalde natuurfenomenen beschreven die pas veel later wetenschappelijk zijn vastgesteld. Onder meer het feit dat de zon rond haar as draait, de ontwikkeling van een foetus in de baarmoeder, de interferentie van zoet en zoutwater. De profeet Mohamed kon die zaken uit eigen ervaring absoluut niet weten. Bovendien kon hij niet lezen noch schrijven. Het moet dus wel zo zijn geweest dat de Koran de verschillende openbaringen bevat die hij tijdens zijn leven ingegeven had gekregen en die mensen uit zijn omgeving hadden opgetekend. Ook had hij uit een literair onderzoek geleerd dat de Koran een perfecte literaire compositie is. Overal ter wereld wordt de koran in het Arabisch gereciteerd. Er bestaan vertalingen in alle talen, maar in het gebed klinkt overal ter wereld de Arabische tekst. Ook de imam tegenover ons kende de ganse koran uit het hoofd. Dat is een voorwaarde om tijdens de vastenperiode het gebed te kunnen leiden. Zijn vader was gebedsvoorganger en dan is het maar vanzelfsprekend dat je zoiets waardevols ook aan je kinderen meegeeft!
5 stappen
Het gesprek liep verder en gaf ons een inkijk in de diepere spiritualiteit achter de gebruiken. Roken en alcohol drinken is niet toegestaan; dit uit eerbied voor het eigen lichaam dat je van God hebt gekregen. Een vrouw wordt in de islam met groot respect behandeld. Ze wordt beschouwd als een mooie bloem, die je met zorg moet behandelen. Eens een koppel getrouwd, kunnen ze samen genieten van seksualiteit, die beschouwd wordt als iets moois door God geschapen. Een vrouw kan geen imam worden. De reden is dat, wanneer een vrouw vooraan het gebed zou leiden, de mannen teveel afgeleid zouden zijn van het gebed. Bij heel veel zaken, zoals bij de manier van bidden bijvoorbeeld, moet je geen waarom-vragen stellen. We doen dat zo omdat Allah ons dat in de Koran heeft gevraagd. Om moslim te worden moet je de vijf stappen zetten: allereerst uitspreken dat je gelooft dat God slechts één is (de geloofsbelijdenis), daaruit vloeit voort dat je in relatie tot God wil leven: de dagelijkse gebeden doet. Vervolgens kan je niet zeggen dat je God liefhebt als je niets doet voor je medemens: aalmoezen geven aan de armen is de derde peiler. De jaarlijkse vastenmaand ramadan in acht nemen en tot slot de hadj, de bedevaart die elke moslim die daartoe in staat is, één keer in zijn of haar leven naar Mekka, de geboortestad van de profeet Mohammed, moet maken. Meerdere tafelgenoten zijn onlangs naar Mekka geweest. Een ingrijpende ervaring, zo vertelde de imam. Zo’n 3 miljoen pelgrims kleden zich bij aankomst in een wit gewaad, gemaakt uit twee doeken zonder naad. Door deze eenvoudige en gelijkvormige kledij beleef je dat alle moslims tegenover God gelijk zijn. In grote getale lopen de pelgrims zeven keer in tegenwijzerszin – zodat het hart het dichtst bij het gebouw is – rond de Kaäba, een kubusvormig gebouw op het centrale plein, dat beleefd wordt als een zuil die de aarde verbindt met de hemel. Een bedevaart naar Mekka verrijkt je als mens. Doordat je er mensen ontmoet van overal ter wereld, kan je niet anders dan je oogkleppen afleggen en met een veel ruimere blik naar mensen gaan kijken, allemaal broeders en zusters.
Felicitatiebrief
Intussen was de lange tafel afgeruimd en de afwas gedaan. Tijd om te doen wat de aanleiding was van ons bezoek: de felicitatiebrief overhandigen namens de bisschoppen van de Rooms-katholieke kerk, alsook van de synodevoorzitter van de Verenigde Protestantse kerk in België, ter gelegenheid van het ‘breken’ van de vasten, het zogenaamde Suikerfeest. Een met enthousiasme genomen foto moest de hartelijke ontmoeting bezegelen tot een hopelijk voortdurende verbondenheid.
